Rembrandt, vorm en de realiteit

Op de vraag: "Wat zou je in de cursus willen leren?" komt met regelmaat het antwoord: "Ik wil de realiteit leren fotograferen, dat wat ik zie vastleggen met mijn camera...". Vaak is mijn reactie dan anders dan denk de meeste cursusgevers zouden zeggen. Dé realiteit is er wel maar voor is ook voor iedereen anders qua beleving. Als uitleg en aanvulling vertel ik dan dat wij, ieder voor zich, met onze ogen misschien iets anders zien. Dat onze beleving zeer waarschijnlijk een andere is. En ook dat onze verschillende camera's en de instellingen daarvan ook al een duit in het zakje doen. En daar komt dan ook nog eens bij dat er tijdens het nabewerken (bijvoorbeeld met behulp van Photoshop) een gemaakte foto verschillend kan overkomen. Dus ja, wat is dan nog werkelijk of de realiteit?

Zo gek als die opmerking en aanvullingen klinken is het misschien niet. Laaiend enthousiast en opgewonden als een klein kind zat ik gisteren voor de buis te kijken naar een paar getoonde schilderijen uit de komende expositie in het Rijksmuseum. Te zien waren werken van Rembrandt die de meester maakte in de laatste jaren van zijn leven.

Uit de monden van de uitgenodigde mensen die er verstand van hebben klonk door dat Rembrandt zo vrij was. Ontdaan van allerlei bijna aardse zaken en ingewikkelde dingen zoals een florerend bedrijf was hij, met zo op het oog laatste inspanningen en krachten, gaan schilderen. Rembrandt was failliet gegaan, had z'n zoon verloren en was op leeftijd. Vrijheid om van alles los te komen komt soms tegen een hoge prijs. In het geval van Titus, zijn zoon, was de prijs te hoog. Véél te hoog.

Door een deel van de onderschildering te laten zien en er twee penseelstreken wit aan toe te voegen was de vorm van een mouw ontstaan, hoorde ik een van de mensen met bijna overslaande stem verkondigen. Met de achterkant van zijn penseel kraste de oude man er met zwierig op los. Krassen transformeerden bij Rembrandt en in zijn beleving als vorm en uitstraling. Gelukkig doet het dat ook bij ons toeschouwers.

Soms is niets wat het lijkt. Een kras suggereert haren en krullen. Het uitsparen van verf in een bovenste laag creëert samen met een onderliggende laag een beeldende vorm. Vormen die als vanzelf ontstaan door een combinatie van. Het geheel, de hele schildering is een impressie van wat Rembrandt ons wilde laten zien. Waarachtig een grote meester..!

In de grote lijst die boven mijn bureau hangt en die gevuld is als een collage van beelden herbergt een kaart met daarop een badende Hendrickje Stoffels. Hendrickje was Rembrandts geliefde. Op beeld tilt ze haar hemd omhoog en kijkt naar het water waar ze voorzichtig met haar voeten en enkels in staat. Een bijna verstild kijkje op het nemen van een bad. Stilletjes hoop ik dat ze na het bad intens de liefde heeft bedreven met haar Rembrandt.

Het is weer genieten geblazen in het Rijksmuseum. En die realiteit? En wat is werkelijk?
Fotografeer jouw beeld en wereld en laat me jouw beleving zien zei al vaak tijdens een cursus.

Voor geliefden is er denk ik niets mooiers dan elkaar de beleving te laten zien. Ik laat de mijne zien, jij de jouwe. Beleving en zienswijzen geven gelaagdheid en diepgang. Je leert met uitwisselen en delen elkaar zo mooi kennen. En er blijft honger. Honger naar méér.

Ik krijg trek na al die beelden van Rembrandt...op naar het Rijksmuseum. Maar ik moet nog even geduld hebben.

Fijne dag.